Bugünkü anlamda ilk kooperatif 21 Aralık 1844 yılında İngiltere’de Rochdale kasabasında “Rochdale Öncüleri” adı verilen 28 dokuma işçisi tarafından kurulmuş olan tüketim kooperatifidir. Rochdale Öncüleri, kooperatiflerinin iyi işleyebilmesi için bazı ilkeler kabul etmişlerdir. Bu ilkeler ilk defa bilimsel olarak 1937 yılında saptanmıştır.

Uluslararası Kooperatifler Birliği (ICA) 1895 yılında Londra’da kurulmuştur. Bu birlik, muhtelif ülkelerin kooperatif uygulamalarını dikkate alarak 1937 yılından bu tarafa kooperatifçilik ilkeleri üzerinde çalışmalar yapmıştır. Bu birliğe bütün ülkelerin kooperatif üst örgütleri kayıtlıdır. Londra’da kurulan birlik, 1982 yılında İsviçre’nin Cenevre kentine taşınmıştır. Dört yılda bir toplanmakta ve “Uluslararası Kooperatifçilik” Dergisi adıyla bir dergi çıkarmaktadır. Türkiye’den Türk Kooperatifçilik Kurumu, Köykop, Yolkop, Kentkop gibi üst kooperatif örgütleri bu birliğe kayıtlıdırlar.

Değişen dünya koşulları yoğun sosyal ve ekonomik gelişme ve değişiklikler kooperatifçilik ilkelerini de etkilemiş ve bu ilkelerin sık sık gündeme gelmesine neden olmuştur. Bu ilkeler bir bütün ve birbirine eş değer olarak kabul edilmiştir.

1966’da kabul edilen kooperatifçiliğe ilişkin 7 ilke aşağıdaki gibidir:

  1. Gönüllü ve Serbest Giriş-Çıkış İlkesi
  2. Demokratik Yönetim İlkesi
  3. Ortağın Ekonomik Katılımı İlkesi
  4. Özerklik ve Bağımsızlık İlkesi
  5. Eğitim, Öğretim ve Bilgilendirme İlkesi
  6. Kooperatifler Arası İşbirliği İlkesi
  7. Topluma Karşı Sorumluluk İlkesi
Kooperatifler tüm ülkelerde mevcuttur ve Dünya genelinde 1 milyardan fazla insana hizmet ettikleri tahmin edilmektedir. Birçok farklı biçimde ve tüm sektörlerde faaliyet göstermektedirler. Kooperatifler; ihtiyaç duyuldukları her yerde kurulabilmeleri avantajına sahip olmaları nedeniyle yoksulluğun azaltılmasında etkin bir araçtırlar. Ayrıca birçoğu, sosyal ve ekonomik destek sistemlerine, eğitim, sağlık, sigorta, kredi ve diğer gerekli hizmetlere erişim sağlamada önemli katkılarda bulunmaktadır. Kooperatifler; bireylerin, özellikle yoksul insanların, tek başlarına elde etmeleri zor olan ürünler ve hizmetler için katma değer yaratırlar. Bu durum, ortaklara ait kaynakların birlikte verimli şekilde kullanılmasıyla mümkün olmaktadır. Kooperatifler ayrıca küresel ekonomik fabrikada önemli bir dişlidir. Ticaret hacimleri, gelişen ve gelişmekte olan ülkelerin garisafi yurtiçi milli hasıla rakamlarının % 3-10’u oluşturmaktadır. Dünyanın en büyük 300 kooperatifine ait bilgilerin derlenmesiyle oluşturulan ICA Kürsel-300 projesine göre 2008 yılında kooperatiflerin toplam ciroları 1,6 trilyon Dolar’a ulaşmaktadır. Sadece bu 300 kooperatifin ciro toplamı, dünyanın 9. büyük ekonomisinin garisafi yurtiçi milli hasıla rakamıyla başa baştır.
* Sürdürülebilir Bir İş Modelidir. * Yerel Ekonomileri Güçlendirir. * Yaşam Şartlarını İyileştirir. * İnsanlara Sorumluluk Kazandırır. * Katılımcıdır.
Kooperatifler tüm dünya genelinde yaklaşık 1 milyar ortağa sahiptir. Dünyadaki en büyük 300 kooperatifin 2008 yılı toplam cirosu 1,6 trilyon dolardır. Kooperatifler yoksulluktan çıkışın yoludur. kendine özgü modelleri ile; kadınlar, yerli halk ve diğer zayıf gruplar için karşılaştırmalı üstünlük sağlar. Finansal kooperatifler yaklaşık 857 milyon insana ya da dünya nüfusunun % 13’üne hizmet etmektedir. bu kooperatifler, dar gelirliler için -küresel olarak günlük 2 dolarlık yoksulluk sınırının altında yaşayan 80 milyon müşteriye hizmet etmektedirler.- en büyük mikro finans hizmeti sağlayıcılarıdır. Dünya kredi birlikleri konseyi çatısı altında 49.000 kredi birliği 96 ülkede 177 milyon ortağa hizmet etmektedir. Kore’de su ürünlerinin %70’ini; brezilya’da tarımsal ürünlerin %40’ını; bolıvya’da tasarrufların %25’ini; kolombiya’da sağlık sektörünün %25’ini; singapur’da perakende sektörünün %55’ini, danimarka’da %35’ini ve macaristan’da %15’ini kooperatifler karşılamaktadır. Bangladeş’te kırsal elektrik kooperatifleri 28 milyon insana hizmet sağlamaktadır; ABD’de 900 kırsal elektrik kooperatifi ülkede elektrik dağıtım hatlarının nerdeyse yarısına sahiptir ve 37 milyon insana hizmet etmektedirler. Kooperatifler kırsal kalkınmada büyük bir rol oynarlar tahminlere göre küresel tarım ürünlerinin %50’sinin kooperatifler aracılığıyla pazarlanmaktadır. Tarımsal kooperatifler, ekonomik üretime kadınların da katılmalarını teşvik ederek gıda üretiminin ve kırsal kalkınmanın artmasını sağlarlar. Tarımsal kooperatifler sürdürülebilir tarımsal uygulamalar kullanır ve gıda güvenliğine katkıda bulunur. Kooperatifler, karşılıklı sigorta şirketleri aracılığıyla sağlık sigortası, hayat sigortası, mülkiyet/hasar sigortası şeklinde sosyal güvence sağlarlar.

61

25

33